De subliminale boodschap in het programma luidde: bezoek de site

De subliminale boodschap in het programma luidde: bezoek de site

Sociaal-psycholoog Ap Dijksterhuis van de Universiteit van Amsterdam doet onderzoek naar subliminale perceptie: het verwerken van prikkels die zo subtiel zijn, dat ze ons bewustzijn ontgaan.



Het idee van subliminale perceptie spreekt tot de verbeelding. Als je mensen voedt met informatie, zonder dat ze zich daarvan bewust zijn, kun je wellicht hun keuzen beïnvloeden. Daarop speculeerde ook president Bush. Tijdens zijn verkiezingsprogramma liet hij tegenkandidaat Al Gore zien, met in hele korte flitsen het woord 'rats' ertussen in. Hij hoopte dat mensen Al Gore hierdoor zouden gaan associëren met ratten.



Weinig serieus onderzoek
Een ouder voorbeeld van het toedienen van subliminale informatie is van de Amerikaanse marketingdeskundige Vicary. Hij beweerde in de jaren '50, dat hij de popcorn en Coca Cola consumptie had opgeschroefd door subliminale prikkels. Later is hij teruggekomen op deze beweringen.
Vreemd genoeg is er tot nu toe weinig serieus onderzoek gedaan naar de effecten van subliminale prikkels op gedrag.



Zintuigen zijn gevoeliger
Kun je informatie opnemen zonder dat je je daarvan bewust bent? Natuurlijk, zegt Ap Dijksterhuis, sociaal psycholoog aan de Universiteit Utrecht. Onze zintuigen zijn namelijk veel gevoeliger dan ons bewustzijn. Omgerekend naar bits: onze zintuigen kunnen 11 miljoen bits per seconde verwerken, ons bewustzijn slechts 50 bits per seconde. In het dagelijks leven merk je dat verschil heel goed. Zonder problemen omzeil je allerlei obstakels als je op straat loopt. Maar als iemand je nu vraagt wát je allemaal omzeild hebt, dan weet je dat vaak niet. Toch hebben zintuigen en de rest van je lichaam hun werk goed gedaan. De informatie móet dus zijn opgepikt.



Zelfvertrouwen
Ap Dijksterhuis onderzoekt hoe subliminale perceptie het gedrag van mensen beïnvloedt. Ook wil hij weten of je met behulp van subliminale boodschappen de zelfwaardering en het zelfvertrouwen van mensen kunt opkrikken.
Dat laatste kun je doen door mensen het woord 'ik' aan te bieden in combinatie met een positieve eigenschap zoals 'intelligent' of 'vriendelijk'. Proefpersonen moeten zich er niet van bewust zijn, dat ze deze boodschappen zo'n 20 keer hebben gezien. Gebleken is nu dat dergelijke subliminale boodschappen goed werken. Het zelfvertrouwen gaat inderdaad omhoog.



Meer dorst
Bij de experimenten waarin proefpersonen woorden als 'Cola' of 'drinken' subliminaal 'toegediend' kregen, bleek niet dat mensen vaker Cola gingen drinken, in plaats van een ander drankje.
Als je mensen na de boodschap een drankje voor zet, gaan ze wel duidelijk meer drinken. Invloed van de subliminale boodschappen is er dus wel, maar die invloed is beperkt.



Moeten wij mensen nu bang zijn om gemanipuleerd te worden door subliminale technieken? Uit onderzoek blijkt dat directe beïnvloeding wel aanwezig is, maar in beperkte mate. Bovendien worden we de gehele dag gestuurd door zintuiglijke prikkels, waar wij ons niet van bewust zijn. Dat is eigen aan de manier waarop we functioneren.



Wat gaat er zoal om in ons hoofd? Welke informatie komt er binnen? Op welke manier komt die informatie binnen? En vooral hoe reageren wij op die informatie? Wat doen wij met niet bewust waargenomen, maar wel zintuiglijk ingekomen boodschappen?