Meer psychiatrische stoornissen schuld samenleving

Meer psychiatrische stoornissen schuld samenleving



--------------------------------------------------------------------------------




De kwaliteit van een samenleving kan worden afgelezen aan de manier waarop wordt omgegaan met mensen die anders zijn. De turbulentie van deze tijd blaast iedereen ondersteboven die het tempo niet kan bijhouden. De zonde van de samenleving is dat we daar collectief aan meedoen.







Dr. G. van den Brink vraagt zich af of de sterke groei van het aantal ontwikkelingsstoornissen waaraan mensen kunnen lijden, niet mede te verklaren is uit het feit dat de zonde in ons denken buiten beeld is geraakt ( Nederlands Dagblad 8 september). En als de zonde niet meer gezien wordt: vallen daardoor de onderlinge verschillen dan niet extra op? En leidt deze ontwikkeling vervolgens niet vanzelf tot een veel groter aantal diagnoses? Overigens ontkent Van den Brink niet dat psychiatrische stoornissen voor betrokkenen veel lijden meebrengen.



Voor de persoonlijk betrokkenen is het stellen van kritische vragen over diagnoses echter vaak uitermate pijnlijk. Niet zelden zijn er schuldgevoelens. Verdriet en schuldgevoel gaan immers vaak samen. Daarmee zitten we in een patstelling. Aan de ene kant is er het leed van betrokkenen. Aan de andere kant is er de wetenschappelijke verantwoordelijkheid. Of we willen of niet: we zullen de sterke groei van het aantal (kinder)psychiatrische diagnoses wel kritisch moeten volgen.



Etiketten
Jaren geleden zag een psycholoog het stellen van vastomlijnde diagnoses als het failliet van de hulpverlening. ,,Een etiket vertroebelt onze blik'', luidde de kop boven het artikel dat hij schreef. Daar waren anderen het grondig mee oneens. De kop boven de reactie luidde dan ook: ,,Etiketten kunnen levens redden''. Wat mij voortdurend verbaast in deze discussies is dat beide partijen er nauwelijks in slagen hun standpunt te relativeren. Het is niet of-of, maar en-en. Het hangt er maar net van af hoe een diagnose gehanteerd wordt. Je kunt er je voordeel mee doen, je begrijpt meer van het gedrag. Maar een diagnose kan zich ook tegen de persoon in kwestie keren. Zo leidt de diagnose autisme nogal eens tot een tunnelvisie, waardoor betrokkene uiteindelijk juist veel te kort wordt gedaan.



Hebben we het allemaal niet een beetje in ons? schrijft Van den Brink. Een beetje dat narcistische, een beetje dat oppositionele, af en toe wat autistisch... Bij iedere psychische stoornis herkennen mensen altijd wel iets bij zichzelf. Een cursus over persoonlijkheidsstoornissen of over autisme leidt altijd tot reacties als: 'dat heb ik ook'. Van den Brink heeft gelijk dat we dat dus allemaal in ons hebben. Maar de ernst van de werkelijke stoornis gaat vele malen dieper. Dan is er vaak sprake van een enorme lijdensdruk voor de persoon en zijn omgeving.



Samenleving
Hoe zit het met de relatie tussen zonde en diagnose? Deze discussie zou ik willen voeren op het terrein van de maatschappij. Ter illustratie noem ik mensen met een verstandelijke beperking. Decennialang heeft men gedacht dat er aan de hand van het IQ bepaald kon worden wie een verstandelijke beperking heeft. Inmiddels blijkt dat deze IQ-grens weinig zegt. Waar het om gaat, is in hoeverre iemand zich weet te redden in de samenleving. Daarbij gaat het om factoren als overheidsbeleid, financiering van sociale voorzieningen, de tolerantie van de samenleving voor afwijkend gedrag, de steeds complexere samenleving en de situatie op de arbeidsmarkt.



De groei van het aantal mensen dat het niet meer redt in de maatschappij, heeft hier duidelijk mee te maken. Met name de licht verstandelijk gehandicapten kunnen het de laatste jaren in onze maatschappij steeds moelijker bijbenen. Daardoor zijn ook de gezondheidsrisico's toegenomen. Er is vaker sprake van psychische ziektes, problemen in het gezin, uithuiszettingen en juridische maatregelen. Maar mensen met een lichte verstandelijke beperking zijn niet de enigen die worstelen met maatschappelijke ontwikkelingen. Het geldt bijvoorbeeld ook voor veel kwetsbare kinderen en volwassenen die al dan niet een psychiatrische diagnose hebben gekregen.



Manisch
In zijn boek Geloven als antidepressivum schrijft dr. Sytze Ypma over de gevolgen van onze 'manische' samenleving. We moeten presteren en genieten. Alles moet snel en mooi zijn. Maar onder dit snelle genieten ligt de depressie op de loer. Om aan die depressie te ontkomen, moet het allemaal nóg mooier en nóg sneller. Tegenover deze manische samenleving ziet hij de religie als het antwoord voor de mens om tot rust te komen, te mogen zijn wie je bent.



Naar mijn mening ligt hier een verband tussen diagnose, ziekte en zonde. De kwaliteit van een samenleving kan worden afgelezen aan de manier waarop wordt omgegaan met mensen die anders zijn. De turbulentie van deze tijd blaast iedereen ondersteboven die het tempo niet bij kan bijhouden. De zonde van de samenleving is dat we daar collectief aan meedoen. In zo'n samenleving steun je kwetsbare mensen niet in de eerste plaats door hun een diagnose te geven. Je helpt ze vooral door hen als mens te zien en oog te hebben voor de moeite die ze hebben om staande te blijven in een turbulente maatschappij. En soms kan een diagnose daar een beetje bij helpen.



Henk Algra, orthopedagoog / Nederlands Dagblad