Seks met een stopwatch

Seks met een stopwatch
Gen bepaalt hoe snel man klaarkomt

Lees ook: 'Matige pil tegen snel klaarkomen opgepept', NRC Handelsblad, 9 april 2008
Mannen die altijd al veel sneller tot een zaadlozing komen dan ze lief is, kunnen hun genen daarvan de schuld geven, stellen Nederlandse onderzoekers. Ze vonden een genvariant die de duur van het intiemste samenzijn bij deze mannen met de helft bekort - van 25 naar 13 seconden.
Binnen een minuut na penetratie een zaadlozing, dat is het internationaal aanvaarde criterium voor premature ejaculatie, kortweg PE. Veel mannen die neuropsychiater Marcel Waldinger in zijn Haagse kliniek ziet, zijn nog veel sneller. Vaak is het feestje altijd binnen 15 seconden afgelopen. Ze kunnen er niks aan doen.
Waldinger wel. Hij schrijft onder meer serotonine heropnameremmers (SSRI's) voor, middelen die vooral bekendstaan als antidepressiva. Wat bij de meeste gebruikers een vervelende bijwerking is, is voor mannen met PE een uitkomst: de pillen zorgen dat het langer duurt voor ze klaarkomen. Soms wel acht keer zo lang.
De vroegtijdige zaadlozing wordt nog vaak afgedaan als een gevolg van psychische problemen, vertelt Waldinger. "Toen ik in 1992 in dit vakgebied begon, dacht iedereen er zo over en was gedragstherapie de standaardbehandeling. Maar dat helpt niet of nauwelijks. Het wordt nog steeds toegepast, maar gelukkig al veel minder."
Waldinger en zijn collega's vertellen al meer dan tien jaar aan iedereen die het horen wil dat PE bij mannen die dat al vanaf hun eerste seks hebben geen psychische, maar een genetische oorzaak heeft. Nu kunnen ze eindelijk een gen aanwijzen dat er invloed op heeft.
In het Journal of Sexual Medicine beschrijft een groep onder leiding van Waldinger een onderzoek bij 89 Nederlandse mannen met PE. Hun vrouw of vriendin kreeg een stopwatch, waarmee ze een maandlang bijhield hoe snel na binnenkomst hun man een zaadlozing kreeg. Ook namen de onderzoekers bloed af, om naar genen te kijken waarvan ze vermoedden dat die belangrijk zijn bij het fenomeen.
Hun belangrijkste vondst is een gen dat de ejaculatiesnelheid stevig beïnvloedt. De mannen in deze groep die de pech hadden de snelle versie van dit gen te bezitten, kwamen gemiddeld al 13 seconden na het begin van de penetratie klaar. De rest bijna twee keer zo lang: ruim 25 seconden.
Het stuk DNA waar het om gaat heeft de afkorting 5-HTTLPR en is belangrijk voor de gevoeligheid van de hersenen voor de signaalstof serotonine. Er bestaan een korte en een lange versie van, die ongeveer even veel voorkomen. Grofweg een kwart van de mannen heeft twee korte versies (SS), de helft een lange en een korte (SL), en een kwart twee lange (LL). Die laatste groep is de klos, althans onder mannen met PE.
Dit gen heeft dus invloed, maar is niet hét gen dat de ejaculatiesnelheid regelt, zegt Waldinger. "Er zijn meer genen van belang, dat blijkt alleen al uit het feit dat LL onder gewone mannen net zo veel voorkomt als in deze groep. We zijn een aantal van die andere genen nu op het spoor, maar daar kan ik nog niets over zeggen. Over één à anderhalf jaar komen de bijbehorende artikelen pas uit. Paddy Janssen, de farmacoloog die het genetische werk doet, zal daarop promoveren."
Of het voor het seksleven van gewone mannen uitmaakt of ze de LL-versie van 5-HTTLPR hebben, is uit het onderzoek niet duidelijk geworden. De controlegroep kreeg namelijk geen stopwatch mee naar huis. "Heel veel zin zou dat ook niet gehad hebben", meent Waldinger, "want bij deze mannen zegt die tijd niet zo veel."
"Ze hebben zelf veel meer invloed op de duur van de coïtus dan mannen met PE, dus de rol van genen is bij deze mannen veel kleiner. Het gemiddelde is ruim vijf minuten, weten we uit ander onderzoek, maar de spreiding is heel groot."
Elmar Veerman
Paddy Janssen e.a.: 'Serotonin transporter promoter region (5-HTTLPR) pollymorphism is associated with the ingtravaginal ejaculation latency time in Dutch men with lifelong premature ejaculation', Journal of Sexual Medicine, 7 oktober 2008