DE ANDERE WEGEN

DE ANDERE WEGEN


Naar mijn gevoel heeft Krishnamurti de ultieme, want de meest 'schone' en de meest logische Weg aangegeven. Zijn benadering is volkomen irrationeel, in die zin dat hij alles wat het denken doet en voortbrengt afwijst. Het Onbekende ligt buiten ruimte en tijd, dus buiten de werkings­sfeer van het denken, welk zelf tijd ìs. Niets, wat de mens intentioneel wil bereiken, zal hij in zuivere vorm ervaren, tenzij zijn handelingen volkomen overeenstemmen met de wensen- en werking van het Onbekende. Krishnamurti wijst daarom elke vorm van inspanning en concentratie af.

Veel paden die wij hierna aan de orde stellen zijn meestal een veel meer geforceerde poging datgene te bereiken, wat niet automatisch via Inzicht en waarnemen bereikt kon worden. Wanneer men in Hoover of Kapleau leest welk een strenge discipline in Zenkloosters heerst, hoe er soms ge­schreeuwd en geslagen wordt, dan vraagt men zich wel eens af of dit nu allemaal wel de bedoeling kan zijn. Zijn we nu niet iets van de natuur aan het afdwingen op het moment dat het eigenlijk onze tijd niet is? De logische geest van de meditatoren wordt aan de rand van totale uitputting of zelfs krankzinnigheid gebracht, tot deze zich overgeeft aan het intuïtieve weten. Je ziet bij veel Zenkloosters wel een radicale afwijzing van het Ego, maar het doel op zich is vastgelegd, wat toch weer een denkactiviteit van het 'ik' is. Het is een ultieme inspan­ning van één fragment van het denken, om via de totale vernietiging van alle andere fragmenten, de totale basis van het denken te vernietigen. Het is het ultieme uitvechten van het innerlijk conflict tussen 'Dat-wat-is' en 'Dat-wat-zou-moeten-zijn'.
Het aantal verlichtingservaringen bij Zen is in de loop van de eeuwen groot geweest. Maar wat heeft dit alles opgeleverd? De vraag wordt dan ook wel gesteld -b.v. door Jung, maar ook door Zen-Patriarch Dogen- of de ervaringen, die dit soort scholen oplevert -hoe indrukwekkend ook- wel zuivere ervaringen van de Geest zijn, en geen door het denken gevormde beelden. Wij weten het niet, want wij kunnen het niet o.g.v. ervaring beoordelen. Wij weten ook niet of alles wat je geforceerd afdwingt van de Natuur, ook in dit geval zijn tegenreactie zal oproepen. Misschien ook lagen dit soort inspanningen wel op de weg van deze zoekers. Wie zal het zeggen? Misschien is het een methode, die je in opperste wanhoop laat ervaren dat je niets kan doen. Maar is er geen rustiger benadering, die aansluit bij het Wezen van verlichting? Krishnamurti verwerpt daarom al die geforceerde inspanningen van Zen, van de asceten, van het reciteren van Mantra's, van alle kluizenaars, van alle seksuele onthouding. Met het verwerpen van het denken, moet je niet tegelijkertijd de geest beperken.
De Geest moet vrij zijn, alert, actief. Met alle vormen van concentratie en onthouding perk je niet alleen het denken in, maar ook de geest zelf. Het resultaat van deze beperking kan niet anders dan ervaringen uit een onvrije Geest opleveren.
Hij vroeg zich in gesprekken met volgelingen vaak af, waarom hij -vrijwel- de enige was die deze Waarheid had gerealiseerd. Waarom kon niemand hem hierin -terwijl het toch allemaal zo logisch is- volgen? Was hij een biologisch- of spiritueel buitenbeentje of schortte er iets aan zijn uitleg? Baghwan (Osho) opperde dat Krishnamurti zich op het niveau van de (spirituele) universiteit bevond, maar dat de meeste zoekers nog op lagere school niveau verkeren. Zij grijpen met Krishnamurti te hoog. Zij hebben de methoden van de 'kleinere' meesters nodig.
Krishnamurti zou deze these ongetwijfeld verwerpen. Hij zag vele guru's in feite als oplichters, die zelf niet snapten waar zij mee bezig waren of die oneerlijk waren over de effectiviteit van hun methoden. Gemakzucht is op dit Pad uit den boze. En Krishnamurti vond de meeste mensen veel te gemakzuchtig. Hij deed geen concessies aan hen, die hem te moeilijk en te principieel vonden. Hij bleef optimistisch over de mogelijkheid dat via zijn leer mensen het onbekende gebied aan de andere kant van de oever konden bereiken. I.t.t. Zen gebruikte Krishnamurti geen gestructureerde methoden om Verlichting te realiseren. Elke methode was immers een uiting van het denken, die zich daarbij vastlegde op een te bereiken doel. Krishnamurti sprak in feite niet rechtstreeks tot de mens die naar hem zat te luisteren, maar tot diens (onbewuste) Geest. Hij probeerde het gekeuvel van het dagelijkse denken te doen stoppen door het denken zelf tot Inzicht te laten komen dankzij de uitleg van zijn leer. Hij verwierp dan ook de pogingen van Zen, om via concentratie van de Geest de doorbraak te realiseren. Hij had het dan ook vaak over Zen en andere vormen van onzin. De geest moest juist vrij, alert, ruim en wakker zijn. Niets was voor hem in -dit verband- erger dan het beeld van Boeddhistische monniken die met diep gebogen hoofd, met de ogen nietsziend naar de grond gericht -voortdurend sutra's reciterend- door het landschap aan de voet van de Himalaya liepen. Hen ontging totaal de Goddelijke pracht van de witte bergen, de oneindige blauwe hemel en de schitterend groene vlakten. Zij deden alles om God te bereiken, maar zagen niet eens zijn schepping.

Krishnamurti liet -overigens net als veel Zenmeesters- de geest zelf aan het woord. De geest neemt zichzelf waar, wanneer hij gericht is op de schepping, zoals zij zich aan de zintuigen voordoet. Hij handelde daarmee volkomen in overeenstemming met oude Taoïstische- en Zenmeesters, als Lao-Tse, Najarguna, Hui-neng en Dogen. Het op grond van hun ideeën ontstane Soto-zen heeft m.i. dan ook veel raakvlakken met de opvattingen van Krishnamurti. De logica van Krishnamurti's leer is daarbij zo zuiver, dat ik hem daarin graag probeer te volgen.
Blijft echter het gegeven, dat maar heel weinigen via zijn leer tot die toestand kwamen, die hij beschreef. Misschien is ons Ego toch te sterk en te slim, en is de harde Zen-aanpak onontbeerlijk voor velen, die vlak voor de drempel blijven steken. Wat wij weten van verlichtingservarin­gen van zenmeesters, monniken en leken, duidt erop dat heel wat van hen een gebied betraden, dat veel lijkt op (of gelijk is aan) de door Krishnamurti beschreven toestanden.
Dus lijkt een uitstapje naar Zen en andere richtingen toch zinvol.
De wegen van Zen
Een moderne Zenmeester, Yasutani-Roshi (1885-1973) stelde dat het soort falen, waardoor we nu nog steeds verder zoeken, te maken kan hebben met de mate en kwaliteit van jouw eigen inspanningen en ook met jouw karmische opdracht. Je kan er wel­licht in dit leven domweg nog niet aan toe zijn om verlicht te raken. Zen troost deze zoekers met de stelling, dat geen enkele inspanning ten behoeve van de geestelijk Verlichting verloren gaat. Je zal in een volgend leven direct door kunnen op het in dit leven bereikte niveau.
De grote Zenschool Rinzai-Zen onderkent de geweldige kracht van het moderne denken. Zij tracht het denken te kraken via Koans en andere krachtige methoden. Soto-Zen gaat er echter vanuit dat we in de grond al verlicht zijn. Zitten is dan al een uiting van Verlichting. Wij behoren al tot de Eenheid, al beseffen wij dat niet. Ons handelen is al een uiting van het Ene. Door alleen te zitten, wordt je dit op den duur zelf gewaar. De overgave, het 'willen' wachten tot Het komt, dat Soto-Zen vooronderstelt, kunnen velen niet opbrengen.
De logische Geest laat zich niet zomaar onderwerpen en overtuigen. Je zult volgens Soto-Zen óf jouw geloof geweldig moeten versterken, óf volgens Rinzai-Zen de strijd moeten aanbinden met het logische, discursieve denken.
Soto-Zen en Shikan-taza
Wat Soto-Zen propageert is in hoge mate het Shikan-taza, het gewoon, maar zeer actief zitten. Vanuit het geloof dat wij allen in wezen Boeddha (of het Al-Ene) zijn, is het niet nodig naar Verlichting te streven. Dat valt ons vanzelf toe, wanneer wij als een Boeddha leven. Zazen of mediteren, en in volle aandacht leven is dan de aangewezen weg. Wanneer je zit, zit je alleen, wanneer je loopt loop je alleen, wanneer je kijkt kijk je alleen. Je leeft volledig met intensieve, maar niet vooropgezette, aandacht het leven, zoals het zich aandient.
Er is geen streven, dus geen beweging vanuit het centrum naar de wereld der onderscheidingen.
De grondlegger van Soto-Zen, Meester Dogen (1200-1253), die in Japan Shikan-taza introdu­ceerde, propageerde het louter zitten in meditatie. Omdat je, vanuit het oervertrouwen in de werking van het Hogere, nergens naar hoeft te streven, zal je op een gegeven moment samenval­len met de Wil en Werking van het Hogere. Verlichting komt dan automatisch. En wanneer dat niet gebeurt is dat jouw Karma28.
Verlicht zijn, plaatst je dan ook niet boven een ander, die dat niet is, want ook dit is, zoals het is.
Volgens ook veel moderne Zenmeesters is dit op zich een juiste, maar in hun ogen voor de moderne zoekende mens een te lange weg. Volgens Zenmeester Yasutani-Roshi moet het geloof bij de mediterende, dat via deze weg Verlichting kan worden gerealiseerd, geweldig sterk zijn. Een dergelijk sterk geloof, welke een volledige overgave vooronderstelt, is z.i. in het Westen niet voorhanden. Je zult dan toch rechtstreeks het gevecht met de vijand in jouw geest moeten aangaan, n.l. jouw denken. Een beroemd middel is daarbij de Koan-meditatie van Rinzai-Zen.
Rinzai-Zen en de Koan-meditatie
Een kortere (en hevige) weg is de Koan-beoefening van Rinzai Zen. De monnik of leek krijgt van zijn Meester een niet logisch op te lossen raadsel voorgeschoteld. "Wat is het geluid van één klappende hand", "Toon mij je gezicht, zoals het was toen je ouders nog geboren moesten worden", "Wie ben ik", "Wie is de Meester die antwoordt, wanneer ik geroepen wordt".
Het zijn vragen, die niet via logische redenering of met behulp van kennis der geschriften beantwoord kunnen worden. De monnik moet zijn Meester antwoorden, terwijl hij dagelijks zijn logische geest afpijnigt met een niet te beantwoorden vraag.

Elke uiting van discursief denken wordt radicaal afgewezen. Geen enkele logische oplossing wordt geaccepteerd, tot de monnik zijn geest heeft uitgeput. De Geest kent uiteindelijk geen antwoorden meer, alles is afgewezen. Er rest nog maar één ding: zwijgen. En dan kan vanuit de duistere diepte van de intuïtieve geest het juiste antwoord komen, vaak gepaard met een overweldigend gevoel van Weten.



Volgens Meester Dogen, is de Verlichting die iemand via deze geforceerde methoden toevalt echter een metafoor van Verlichting. Het lijkt op een echte Verlichting, maar het verschijnsel is via de wil afgedwongen van de Oerkracht, en dus naar alle waarschijnlijkheid niet echt, maar een product van de eigen geest.



Krishnamurti velde daarom ook een hard oordeel over dit soort inspanningen. Krishnamurti stelde zijn toehoorders weliswaar ook niet te beantwoorden vragen, met als doel het denken van zijn toehoorders volledig op de vraag stuk te doen lopen. Alleen propageerde hij van den beginne af, dat de toehoorders op geen enkele wijze hun denken naar de vraag moesten toe bewegen. De vraag moest in stilte ontvangen worden en het moest daarna ook stil blijven. Er zijn nog al wat Zenmeesters geweest, die ongeveer een zelfde benadering hadden. Ze zijn er bij Zen niet uitgekomen en de richtingenstrijd duurt voort. Het probleem is dat alleen een diep-verlichte Meester de kwaliteit van Verlichting bij een noviet kan beoordelen29.
En dit soort Meesters zijn zeldzaam. Wij verlaten daarom nu Zen.



Martin Kojc
Martin Kojc heeft de ultieme consequenties getrokken uit de Wijsheid van alle wereldgodsdiensten. Hij gaat er vanuit dat wij mensen een onlosmakelijk onderdeel zijn van de alles scheppende Oerkracht. Wij zijn in het kader van het Grote Scheppingsplan op aarde neergezet met een bepaald doel.



Aangezien de Oerkracht alomvat­tend, oneindig en alwetend is, is dus ook al bepaald waarom elk van ons hier is en waar we naar toe gaan. Of m.a.w. ons hele leven is voorbe­schikt. Onze eigen wil kan alleen maar het voor ons uitgedachte levensproces verstoren. Wij zijn dan niet in harmonie met het Scheppingsplan. Hieruit ontstaat, zoals Boeddha steeds heeft gesteld, het Lijden. Is alles in ons leven voorbeschikt? Laten we een kleine zelfbedachte gedachteoefening doen:



We denken op dit moment dat ons leven door ons zelf gevormd kan worden. Maar wanneer we ons voorstellen hoe we op Oudejaarsdag terugkijken op het afgelopen jaar, dan is alles gebeurd zoals het gebeurd is. Het 'Had-ik-toen-maar..' heeft dan geen enkele zin meer. Het is gegaan, zoals het gegaan is. Wanneer alles aan het eind van het jaar dus gebeurd is zoals het gebeurd is, staat alles in wezen nu ook al vast. Immers het staat als een paal boven water dat het straks Oudejaarsdag is, en dat terugkijkend alles gebeurd is zoals het gebeurd is.



Zelfs die enorme blunder, die we morgen pas maken, staat al vast, hoezeer we nu ook denken dat we alles deze keer goed zullen doen. Ook wanneer we dit overdenkend morgen een tegengestelde beslissing nemen, van wat we nu van plan waren, dan toch ligt dat ook nu al vast. Want aan het eind van het jaar is alles immers altijd zo gelopen, zoals het gelopen is. Zelfs het lezen van dit verhaal is dan geen toeval. Wanneer je aanvaardt dat alles is voorbeschikt, houden alle inspanningen automatisch op. Je hoeft niet meer te tornen aan de werkelijkheid. Je kan je mee laten stromen met Dat-wat-is.



Wanneer je diep in jezelf verwacht dat je ooit verlicht of succesvol of gezond zal worden, kan je rustig afwachten tot het je toevalt. Je behoeft jezelf geen doelen meer te stellen. Je hoeft niet meer te begeren, af te dwingen, te wensen en je in te spannen.



Je Wil zal tot zwijgen komen. Wat voor jou in het vat zit, komt toch wel op jou af. De opluchting, die je ervaart wanneer je dit principe door en door begrijpt, valt niet te beschrijven.



Maar is dat wel helemaal waar? Zijn er toch niet momenten, waarop keuzes gedaan kunnen of moeten worden. Ik denk dat dit zo is. Zowel de astrologie als de esoterie laten zien, dat je momenten in het leven hebt, waarop je als individu een keus kan maken. Maak je die keus niet, zal het ontweken principe zich later in dezelfde- of vergelijkbare vorm opnieuw aandienen. Zo trouwen gescheiden mensen vaak met een nieuwe partner, die veel lijkt op de oude. Anderen komen steeds weer dezelfde problemen op hun werk en in hun vereniging tegen. Op die keuzemomenten moet je je echter niet door het verstand, maar door het gevoel laten leiden. Dan heb je zowel keuzevrijheid, als ben je in overeenstemming met de Oerkracht. De dingen gebeuren pas, wanneer je niets doet, het op zijn beloop laat. De keuzevrijheid ligt dus op het gebied van het bewustworden van het beslissingsmoment en op de keuze van de grondslag, waarop je kiest! O.g.v. min of meer vergelijkbare inzichten stelde Krishnamurti derhalve dat het zinloos is ergens naar te streven. Je leven wordt dan één meditatie, een bewustzijn van het leven, zoals het zich aandient.



Bidden of afstemmen
Wij kunnen nog op een andere wijze ons in verbinding stellen met helpende krachten vanuit het onzichtbaar universum. De Amerikaan Spindrift stelt dat alle mensen beschikken over kenmer­ken van goddelijkheid of in termen van Kojc de oerkracht. Wij beschikken immers over niet plaats- en tijdgebonden vermogens. Wij kunnen dan ook via meditatie en d.m.v. afstemming met deze oerkracht ons in verbinding stellen met de veroorzaker van onze aanwezigheid. In Amerika is onderzoek gedaan naar de effectiviteit van bidden.



Dat lijkt merkwaardig, maar het resultaat was interessant. Het door Spindrift geciteerde onderzoek toonde aan dat:



bidden werkt beter wanneer het subject onder stress staat (b.v. ziek is). Dan is hij meer in staat tot overgave omdat het denken geen uitweg meer weet.



hoe meer en hoe langer wij bidden hoe effectiever wordt dit. Het bidden mag echter geen afsmeken of afdwingen zijn. Het Grote Onbekende laat zich niet afdwingen.



je moet weten voor wie of wat je bidt



Spindrift hanteert o.g.v. het onderzoek de wet van het Conceptuele Geheel. Zolang de genezer zich een totaal idee kan vormen van het betrokken systeem, geldt dat het effect van het bidden voor alle componenten gelijk is. Spindrift stelt dat ongeleid gebed effectiever is dan geleid gebed. Het "Heer, niet mijn wil maar Uw wil geschiede" is voldoende.



Je erkent de band tussen jou en het intelligente Universum. Meer is feitelijk niet nodig. Je hoeft het Universum niet te vertellen wat dat doen moet. Men hoeft alleen te vragen om wat het beste is.



Dus:



tracht geen enkele visualisatie of associatie te gebruiken



houdt geen enkel (concreet) doel voor ogen



fysieke, emotionele of persoonlijke elementen zouden uit gedachten gebannen moeten worden



kern is een zuivere en devote kwaliteit van bewustzijn, wie of wat of van welk geloof de vragende patiënt ook is



Afstemmen is een houding waarbij in je gevoel -dus zonder woorden- een verbintenis aangaat met de positieve kracht in of van het Universum. De basis van deze gerichtheid van de mens ligt bij zijn overtuigingen, die diep verankerd zijn in zijn innerlijk. Deze moeten, wanneer zij positief zijn, groeien d.m.v. rijpend inzicht, en niet door doelgerichte inprenting. Wanneer zij negatief zijn dienen wij ze d.m.v. Inzicht (vanuit het gevoel) los te laten. Dat lijkt allemaal heel mystiek. Maar het is een heel praktisch en ervaarbaar gebeuren. Stem je in gedachten maar eens op een groep af, of op een geliefd persoon. Je zult de energie van die ander(en) voelen. Kijk maar eens naar grote volksbewegingen -positief en negatief- of de verbondenheid tijdens grote gebeurtenissen. Dat zijn allemaal uitingen van afstemming.



De Weg van de Initiatie
Er zijn ook andere routes, die vooral in het Westen -meestal- in het geheim beoefend zijn en worden. Eén daarvan is de Weg der Initiatie. De Weg der Initiatie houdt veelal in dat een adept onder begeleiding van een mediamiek meester in contact wordt gebracht met spirituele of geestelijke krachten of entiteiten. Vanuit het besef dat de mens slechts een deeltje is van de grotere schepping, en vanuit de erva­ring bij velen, dat er hogere geestelijke krachten in de schepping werkzaam en ons behulpzaam zijn, 'nemen' deze de adept mee naar hogere bewustzijnsniveaus.



In het Westen hebben we het dan over het Rijk der Engelen, of dat van De Meesters (van het Licht) of de Witte Broederschap. In het Oosten hebben we het dan over het Rijk der Deva's. Veelal moet de adept allerlei beproevin­gen ondergaan, om zowel zijn geschiktheid, ofwel zijn intenties, als zijn volhar­ding en kracht te bewijzen. Veelal vinden deze initiaties plaats binnen het verband van geheime genootschappen.



Bekend zijn o.m. die van de Egyptische- en Griekse mysteriescholen en meer recent de ­The­osofische Vereniging van Bla­vatsky, Rozekruisers e.d..



Maar er vinden ook dit soort -weinig geheimzinnige- begeleidingssessies plaats in privé-praktijken van mediamiek- of spiritueel begaafden. Er vindt een begeleid proces plaats waar zelfwerkzaamheid van de adept wordt ondersteund door spirituele krachten. Wie spectaculaire zaken zoekt, komt hier meestal van een koude kermis thuis. Het is gewoon hard werken aan jezelf, met alles wat daarmee gepaard gaat. De beproevingen bestaan uit het bewust beleven van het leven zelf, en het doorwerken van de eigen schaduwzijden en onverwerkte herinnerin­gen. De uiteindelijke beloning wordt gevormd door het los kunnen laten van het 'ik', waardoor je in verbinding komt met dat 'Grote Onbekende.'



De Deense Chakra-onderzoeker Bertelsen geeft aan dat elke doorbraak naar een ander bewust­zijnsniveau een initiatie is, en dat deze zonder gigantische toestanden met veel ritueel tot stand kunnen komen. Wat gebeurt is, dat je door je chakra's wordt geleid.



Deze worden van onder af aan ontwikkeld. Elke fase van dat proces kent zijn loslaten van vastgehouden thema's en brengt navenant lijden met zich mee. In feite biedt de 'gevoelsleer' de Zoeker de eerste handvatten op weg naar het inzicht in de eigen natuur. Vormen van Kundalini-yoga, maar ook de diverse Chi-scholen behoren in feite tot deze categorie, omdat deze de adept leren met geestelijke en transformerende (want: bewuste) energieën om te gaan. De adept kan vaak als gevolg van de plaatsgrijpende veranderingsprocessen jaren lang nauwelijks maatschappelijk functioneren.





28 Over het karmabegrip bestaan veel misverstanden. Heel simpel uitgelegd slaat het geheugen alles op. Alles wat je niet uitwerkt in jouw leven, wordt opgeslagen in jouw Schaduw. Dat geldt ook voor alles waarbij jouw geweten in opstand komt. Dit onuitgewerkte reservoir gaat bij jouw sterven mee met de Ziel en vormt in een volgend leven het potentieel aan levensopdrachten. Het karma werkt automatisch. De enige wijze om aan de eisen van het karma te ontkomen is om Verlicht te raken. Wanneer je aan de dualiteit ontstegen bent, gelden de regels van die dualiteit niet meer. Het pad naar Verlichting heeft daardoor automatisch het karakter van een loutering middels lijden.